Zmiany fizjologiczne w przebiegu ciąży

W okresie ciąży w organizmie zdrowej kobiety dochodzi do szeregu zmian adaptacyjnych mających charakter fizjologiczny. Większość z nich może sugerować o stanie granicznej wydolności poszczególnych narządów bądź układów, jednak są to najczęściej zmiany adaptacyjne, które mają za zadanie przystosować organizm matki do ciąży, aby umożliwił prawidłowy rozwój dziecka.

W ustroju kobiety ciężarnej obserwuje się zmiany w układzie krążenia (wzrasta objętość krwi krążącej, objętość osocza, zwiększa się aktywność układu krzepnięcia). Następują zmiany hemodynamiczne (zwiększa się częstość pracy serca, powiększa się masa serca, zwiększa się pojemność minutowa serca, zmniejsza się obwodowy opór tętniczy jako wyraz kompensacji, zwiększa się przepływ krwi przez większość narządów).

Zmiany w układzie oddechowym dotyczą obrzęku i przekrwienia błony śluzowej spowodowanymi  poszerzeniem naczyń włośniczkowych.

W okresie ciąży często występują zmiany w układzie pokarmowym, które wiążą się
z rozluźnieniem mięśni, spowolnieniem motoryki mięśniówki, upośledzeniem czynności zwieraczy przełyku i poszerzeniem przewodu pokarmowego. Podczas ciąży obserwuje się zaburzenia łaknienia, nudności, wymioty, osłabienie ruchów perystaltycznych jelit czy pojawianie się zgagi będącej wynikiem działania estrogenów i progesteronu, które działając rozluźniająco na mięśnie zwieracza wpustu żołądka powodują zwracanie kwaśnej zawartości żołądka do dolnej części przełyku.

Zmiany w układzie kostnym dotyczą najczęściej poszerzenia począwszy od 10-12 tygodnia ciąży chrząstkozrostów (krzyżowo-biodrowy oraz spojenie łonowe), w wyniku działania relaksyny, które zwiększają ruchomość miednicy. W okresie ciąży obserwuje się również nasiloną lordozę lędźwiową oraz przygięcie kręgosłupa w odcinku szyjnym.

W układzie moczowym pod koniec pierwszego trymestru ciąży następuje poszerzenie wnęki nerki, układu kielichowo-miedniczkowego oraz moczowodów. Obserwuje się zwiększoną pracę nerek. Zwiększa się przepływ krwi przez nerki, głównie w I i pod koniec II trymestru ciąży. U ponad połowy kobiet ciężarnych w moczu pojawia się glukoza w wyniku zmniejszonej tolerancji glukozy i obniżenia progu nerkowego. W wyniku pojawienia się
w moczu aminokwasów, witamin rozpuszczalnych w wodzie, hormonów steroidowych czy gonadotropiny kosmówkowej może dochodzić do zakażeń dróg moczowych w czasie ciąży spowodowanych namnażaniem się bakterii, których rozwój predysponują substancje zawarte w moczu.

Podczas ciąży dochodzi do szeregu zmian w gruczołach wydzielania zewnętrznego.
U ponad 50 % ciężarnych stwierdza się powiększenie gruczołu tarczowego, gruczołów nadnerczowych, nieznaczne powiększenie przedniego płata przysadki mózgowej. Dochodzi do zmian czynnościowych.

Wymienione zmiany fizjologiczne dla okresu ciąży tylko niektóre ze zmian, które zachodzą
w organizmie kobiety ciężarnej. Należy pamiętać, że ich właściwa interpretacja ma decydujące znaczenie dla prawidłowej opieki prenatalnej.