Menopauzą nazwiemy ostatnią naturalną – występująca fizjologicznie, nie wskutek stosowania hormonów miesiączkę w życiu kobiety, po której przez okres roku nie wystąpiło krwawienie o typie miesiączkowym.
Przekwitanie jest to okres przejściowy między okresem prokreacji, a starością. Dochodzi wówczas do całkowitego wygaśnięcia czynności hormonalnej jajników, a w konsekwencji do zakończenia występowania cyklów miesiączkowych od menopauzy.
Objawy towarzyszące menopauzie i przekwitaniu
W kręgu kultury zachodniej menopauza występuje średnio w wieku 50 lat. w Polsce ok 52rż. Najczęściej zgłaszanymi dolegliwościami okresu przekwitania są uderzenia gorąca, które odczuwa około 80% kobiet lecz są one różnie nasilone. Mogą towarzyszyć im: uczucie kołatania serca, napady lęku oraz zaburzania snu. A także spotykane są: obniżenie nastroju, ogólne osłabienie, bole stawów i głowy oraz spadek libido.
Objawy ogólnoustrojowe – „zagrożenia zdrowotne” w okresie okołomenopauzalnym:
Zaburzenia statyki narządów miednicy mniejszej
Obniżenie stężenia estrogenów powoduje wiotczenie mięśni przepony moczowo- płciowej, która pełni funkcje aparatu podporowego dla układu płciowego. Często dochodzi lub nasila się już istniejące obniżenie ścian pochwy do powstawania przepuklin pochwowo- pęcherzowych lub pochwowo- odbytniczych tzn. do wysuwania przedniej lub tylnej lub obu równocześnie ścian pochwy aż do skrajnej sytuacji całkowitego wypadania narządu płciowego.
Nietrzymanie moczu
To schorzenie w okresie przekwitania dotyczy około 80% kobiet lecz w blisko 60% występuje już w wieku znacznie wcześniejszym . Jest to problem medyczny, ale tez psychospołeczny. Wiąże się ze zwiotczeniem mięśni dna miednicy tzw. mięśni Kegla. Często dla kobiet jest to wstydliwe zmartwienie i dopiero przy znacznym jego nasileniu decydują się na wizytę u specjalisty. Wykonywanie gimnastyki mięśni Kegla jest ogromnie skuteczną metodą przywracania sprawności i powrotu do zdrowia. Lecz wymaga codziennych ćwiczeń przez 8-10min dziennie. Dopiero zaawansowane zmiany mięśnia Kegla wymagają elektrostymulacji a nawet operacji. Dlatego warto jest rozpocząć gimnastykę mięśnia Kegla już w okresie gdy wystąpią pierwsze objawy nietrzymania moczu.
Suchość pochwy
Niskie stężenia estrogenów powodują, że nabłonek pochwy staje się suchy i łatwo ulega podrażnieniom i pęknięciom. Jest on wówczas bardzo podatny na stany zapalne szczególnie o podłożu bakteryjnym. Kobiety często zgłaszają pieczenie, upławy oraz uskarżają się na ból przy stosunku. Aby zapobiec lub złagodzić te ogromnie uciążliwe objawy przede wszystkim należy odstąpić od używania do higieny krocza WSZYSTKICH mydeł tzn. :”zagranicznych, dziecięcych, łagodnych testowanych” itp.
Pamiętaj tzw. „Żel do higieny intymnej” – to mydło w płynie, który wysusza i zmienia pH śluzówek pochwy stwarzając korzystne warunki do rozwoju grzybów i innych drobnoustrojów.
Do mycia stosuj czystą wodę lub zakwaszoną (fizjologiczna kwasowość =3%) kwasem mlekowym lub octowym – do kupienia w aptece lub sklepie spożywczym jako 10% ocet spirytusowy.
Po każdym oddaniu moczu tak delikatne i bolące krocze natłuszczaj: maściami z witaminą A i E np. Linovit A+E, Linomag, Alantan(+) lub inną maścią natłuszczającą.
Do podcierania używaj biały papier toaletowy bez kolorowych rysunków i chemicznych środków zapachowych.
Osteoporoza
Choruje na nią co trzecia kobieta po menopauzie. Osteoporoza początkowo nie daje żadnych objawów. Pojawiają się one dopiero, gdy wystąpi złamanie kości, choć nawet wtedy mogą zostać przeoczone lub zbagatelizowane. Do najważniejszych czynników ryzyka występowania osteoporozy należy zaliczyć: czas od wystąpienia menopauzy, małą podaż wapnia, alkoholizm, małą aktywność fizyczną, niską masę ciała, występowanie osteoporozy w rodzinie, złamania w wywiadzie, palenie tytoniu oraz choroby przewlekłe tj. cukrzyca, choroby nerek, choroby tarczycy.
Aby uniknąć lub złagodzić ten proces zwróć uwagę podaż wapnia i fosforu np. na udział i jedzenie ryb w swej diecie.
Klimakterium a nowotwory
Najczęściej występującym nowotworem w tym okresie jest rak piersi. Najwięcej zachorowań obserwujemy w między 50-69rż. Kobiety będące w tym okresie życia szczególnie powinny pamiętać o profilaktycznych badaniach mammograficznych. Brak miesiączkowania nie zwalnia z udziału w badaniach profilaktycznych.
Prawie 80% kobiet badających swoje piersi regularnie potrafi wykryć guzek w piersi wielkości 5 mm a doświadczony lekarz wyczuwa w piersi zmianę średnicy dopiero 1cm. Dlatego warto jest mieć taki nawyk i jeden raz w miesiącu badać swoje piersi.
Czwartym z rzędu najczęściej rozpoznawanym nowotworem jest rak endometrium- rak trzonu macicy. Szczyt zachorowań przypada na 55-65rż. Objawia się występowaniem po okresie bez krwawień plamieniami a potem krwawieniami z dróg rodnych. Stwierdzenie tych objawów sprawia że należy natychmiast zgłosić się do lekarza i musi być wykonany zabieg pobrania tkanki z macicy do oceny mikroskopowej. Żadne inne badanie nie pozwala ustalić rozpoznania tego nowotworu. Wczesne rozpoznanie choroby może ograniczyć się do usunięcia macicy bez potrzeby dalszego leczenia.
Nowotworem, który niesie za sobą jedne z najpoważniejszych problemów diagnostycznych jest rak jajnika. Czynnikami które powodują wzrost ryzyka tego nowotworu są: brak ciąży lub stymulacja hormonalna jajników. Jednymi z objawów tego nowotworu są zaburzenia gastryczne, brak apetytu, wzdęcia, uczucie pełności żołądka oraz powiększający się obwód brzucha wszystkie one wystepuja gdy choroba jest już znacznie zaawansowana. Dlatego profilaktycznie a zwłaszcza gdy w rodzinie były zachorowania na raka piersi, jelita grubego, trzonu macicy czy prostaty wśród krewnych badać się profilaktycznie wykonując USG całej jamy brzusznej .
O czym trzeba pamiętać?
W okresie okołomenopauzalnym bardzo duże znaczenie ma profilaktyka. W tym czasie należy szczególną uwagę poświęcić samoobserwacji i samopielęgnacji. Przede wszystkim należy pamiętać o corocznych wizytach u lekarza ginekologa oraz wykonywaniu badań cytologicznych. Bardzo ważną informacją dla kobiety w tym okresie życia jest fakt, że z każdym krwawieniem pomenopauzalnym należy zgłosić się do specjalisty.
W profilaktyce statyki narządu rodnego i nietrzymania moczu zaleca się wykonywanie ćwiczeń mięśni dna miednicy mniejszej.
Aktywność fizyczna i odpowiednia dieta ma duże znaczenie w profilaktyce osteoporozy, otyłości i chorób układu krążenia.
W zależności od intensywności objawów okresu okołomenopauzalnego w porozumieniu z lekarzem ginekologiem i pod jego ścisłym nadzorem kobieta może podjąć decyzję o stosowaniu hormonalnej terapii zastępczej ale nie dłużej niż 10 lat, gdyż potem częściej dołączają się choroby nowotworowe.
Bibliografia:
- Słopień R., Warenik- Szymankiewicz A.: Przekwitanie. W: Bręborowicz G.: (red.) Położnictwo i ginekologia. Tom II, Wydawnictwo lekarskie PZWL Warszawa 2007
- Drews K., Seremak-Mroziewicz A., Pieńkowski W.: Menopauza. W: Słomko Z.: (red.) Ginekologia. Tom I. Wydawnictwo lekarskie PZWL Warszawa 2008
- Guła Z., Korkosz M.,: Osteoporoza. Medycyna praktyczna, 2012 Kraków
- Rabiej M., Dmoch-Gajzlerska E.,: Okres okołomenopauzalny- zadania położnej W:Opieka położnej w ginekologii i onkologii ginekologicznej., Wydawnictwo lekarskie PZWL Warszawa 2016
- Źródło intrografiki: https://motywatordietetyczny.pl/2016/11/analiza-10-objawow-menopauzy-o-ktorych-sie-nie-mowi/