Sam fakt, że ciąża zakończy się porodem, rozmowa o tym bądź rozpoczęcie się porodu bywa dla wielu kobiet bardzo stresującym momentem. Często skupiają się one na strachu przede wszystkim przed bólem. Ból w tym przypadku nie sygnalizuje nieprawidłowego funkcjonowania organizmu tylko zwiastuje radosny finał, czyli spotkanie ze swoim dzieckiem. Często niewiedza powoduje strach, dlatego aby zredukować lęk przed porodem należy go zrozumieć i poznać jego możliwy przebieg.
Poród to szereg procesów następujących po sobie, które powodują wydalenie z macicy płodu, płynu owodniowego i popłodu (łożyska). Prawidłowy poród najczęściej dokonuje się drogami natury przy udziale położnej.
Położna ma kompetencje, które pozwalają jej na samodzielne prowadzenie i przyjęcie porodu fizjologicznego (prawidłowego). Jest ona pod względem merytorycznym na równi z lekarzem, co oznacza, że nie jest on jej przełożonym, ale równorzędnym partnerem zespołu medycznego sprawującego opiekę nad rodzącą. W niektórych szpitalach istnieje możliwość wyboru położnej do indywidualnej opieki podczas porodu, wiązać się to będzie z dodatkową opłatą.

Kiedy może rozpocząć się poród?

• Gdy wystąpią regularne skurcze macicy pojawiające się, co 10 minut.

Nie należy mylić ich ze skurczami przepowiadającymi, które są nieregularne często nie bolesne i mogą pojawić się nawet na kilka dni przed porodem.

Należy spodziewać się, że w trakcie postępującego porodu skurcze będą coraz częstsze i silniej odczuwane. Istnieje jednak wiele technik niefarmakologicznych oraz farmakologicznych, które łagodzą ból porodowy (patrz wątek: Ból i metody jego łagodzenia)

• Pęknięcie pęcherza płodowego i odpłynięcie wód płodowych. Może towarzyszyć temu skurcze macicy, jednak nie w każdym przypadku. Jeżeli pęcherz pęknie w terminie porodu należy spodziewać się samoistnej akcji skurczowej, które wystąpi w ciągu najbliższych 6 – 12 godzin, Jeżeli tak się nie stanie, w szpitalu zostanie podłączona kroplówka z oksytocyną, która ma na celu wywołanie czynności skurczowej. Pęknięcie pęcherza sprzyja wprowadzeniu infekcji z zewnątrz, dlatego w momencie jego pęknięcia należy zgłosić się do szpitala. Jeżeli poród będzie się przedłużał zostanie podany antybiotyk w celu niedopuszczenia do zakażenia.
• Odejście krwistego czopu śluzowego, który zamyka szyjkę macicy. Może nastąpić na kilka godzin, bądź nawet na kilka dni przed porodem.

Podczas przyjęcia rodzącej do szpitala na izbie przyjęć, w zależności od stanu ogólnego rodzącej oraz dziecka zostaną spełnione określone standardy postępowania takie jak:

• Zebranie danych osobowych.
• Zebranie wywiadów: ogólnego, rodzinnego, ginekologicznego, położniczego.

Należy pamiętać o zabraniu ze sobą karty ciąży, wyników badań, wyniku na grupę krwi.

• Badanie ogólne ciężarnej.
• Badanie położnicze: pomiar zewnętrzny miednicy kostnej, obwodu brzucha, wysokości dna macicy.
• Badanie zewnętrzne chwytami Leopolda polegające na palpacyjnym badaniu brzucha rodzącej w celu oceny usytuowania płodu w macicy.
• Badanie wewnętrzne rodzącej.
• Ocena czynności serca płodu.

Po przyjęciu na blok porodowy ciężarna zostanie zaprowadzona na salę porodową, która może być: salą pojedynczą, przeznaczoną do porodu rodzinnego (w zależności od procedur szpitala może być ona płatna) bądź salą podwójną oddzieloną ścinką działową, parawanem. Warto jest w czasie ciąży dokonać wyboru szpitala i zapoznać się z panującymi tam warunkami, zasadami.

• Po przyjęciu na blok porodowy położna powinna omówić z rodzącą „plan porodu”, jeżeli pacjentka go posiada.
• Rodzącej zostanie założony wenflon (według standardów opieki okołoporodowej powinien być on założony tylko w sytuacji tego wymagającej – jednak jest to różnie wykonywane w szpitalach).
• Wykonanie lewatywy i ogolenie owłosienia łonowego powinno być wykonane tylko na życzenie rodzącej (różnie przestrzegane w szpitalach).

Jak przebiega poród?

Poród dzieli się na IV okresy:

I okres – rozwieranie szyjki macicy. Trwa od początku porodu do całkowitego rozwarcia się szyjki macicy, czyli do 10 cm.

Czego należy się spodziewać?

• Skurcze stają się coraz częstsze i silniejsze.
• Szyjka macicy ulega skracaniu i rozwieraniu.
• Położna, co 2 godziny sprawdzi stan ogólny (tzn. ciśnienie, temperaturę, tętno).
• Monitorowanie czynności serca płodu w zależności od wewnętrznych procedur szpitala będzie odbywało się w sposób ciągły z niewielkimi przerwami bądź, co 15 – 30 min odbędzie się krótkie wysłuchanie czynności serca dziecka.
• Położna będzie kontrolowała odpływanie płynu owodniowego, czyli jaki ma kolor oraz jego ilość.
• Położna może wykonać w tym czasie badanie zewnętrzne chwytami Leopolda.
• Badanie wenętrzne, które wykonywane będzie przez położną, co 2 – 4 godziny w celu określenia postępu porodu.
• W tym okresie porodu można skorzystać z niefarmakologicznych jak i farmakologicznych metod łagodzenia bólu (patrz wątek: ból i metody jego łagodzenia).
• Rodząca korzystać będzie mogła również z przedmiotów, którymi w zależności od szpitala dysponuje sala porodowa takimi jak np. piłka porodowa, worek sako, wanna.

II okres – trwa od całkowitego rozwarcie szyjki macicy do urodzenia się dziecka.

Czego należy się spodziewać?

• Skurcze staną się silne i towarzyszyć będzie im uczucie silnego parcia.
• Pęcherz płodowy pęknie i zacznie odpływać płyn owodniowy (jeżeli nie nastąpiło jego przedwczesne pęknięcie).
• Po każdym skurczu zostanie wysłuchana czynność serca płodu.
• W większości szpitali poród odbędzie się na łóżku porodowym w pozycji na plecach. W niektórych, nielicznych szpitalach w tym okresie porodu jest możliwość przyjęcia dowolnej pozycji porodowej.
• Położna przyjmująca poród będzie instruowała rodzącą, kiedy należy przeć i w jaki sposób.
• Jeżeli położna oceni, że istnieje potrzeba nacięcia krocza, zrobi to w szczycie skurczu, czyli wtedy, kiedy parcie jest najmocniejsze (spowoduje to, że pacjenta nie będzie czuła nacięcia).
• Po urodzeniu dziecko zostanie osuszone, zabezpieczone przed utrata ciepła i położone na brzuchu mamy (jeżeli jego stan będzie na to pozwalał).

III okres – trwa od urodzenia się dziecka wydalenia łożyska.

Czego należy się spodziewać w tym okresie porodu?

• Mamie zostanie podany lek obkurczający mięsień macicy.
• Położna przyjmująca poród stwierdzi, że łożysko się odkleiło od ściany macicy i nadszedł czas na jego wydalenie. Poprosi o parcie, jednak nie będzie ono tak silne i bolesne jak podczas porodu.
• Lekarz oceni łożysko czy jest kompletne. Jeżeli nie jest, to wykona krótki zabieg w znieczuleniu ogólnym – wyłyżeczkowanie jamy macicy.
• Jeżeli było nacięte kroczę zostanie ono zszyte. W większości szpitali przez lekarza, w niektórych przez położne (w zakres kompetencji położnych wchodzi szycie krocza po porodzie, mają one do tego uprawnienia i umiejętności).
• Zostanie dokonana wstępna ocena stanu noworodka na brzuchu matki.

IV okres – wczesny okres poporodowy – po porodzie fizjologicznym trwa 2 godziny.

• To czas obserwacji, w którym położna będzie oceniała stan ogólny, krwawienie z dróg rodnych oraz obkurczanie macicy.
• Według standardów opieki okołoporodowej dziecko powinno znajdować się na brzuchu mamy przez dwie godziny po porodzie (jednak w szpitalach jest to różnie przestrzegane). Jest to czas na przystawienie dziecka do piersi i nawiązaniu kontaktu. Po upływie 2 godzin noworodek powinien być zbadany, zważony i zmierzony.

Osoba bliska: mąż/ partner może towarzyszyć rodzącej podczas wszystkich okresów porodu. Ma on wspierać i pomagać rodzącej podczas porodu. Nie powinien przeszkadzać personelowi w wykonywaniu ich czynności, a pełnić funkcję opiekuńczo – pielęgnacyjną dla rodzącej. Po urodzeniu dziecka zostanie zaproponowane partnerowi/mężowi przecięcie pępowiny.

Poród to wydarzenie, które wiązać się będzie w wielkimi emocjami. Aby nie dopuścić do tego, żeby lęk przysłonił tak piękne chwile jak narodziny własnego dziecka, nie powinno się bólu stawiać na piedestale wydarzeń porodowych. Kobieta fachowo przygotowana do porodu, nastawiona na szczęśliwe przeżycie tego wydarzenia nie będzie się go obawiała. Dlatego ważne jest, aby odpowiednio przygotować się na ten moment. Położna to osobą, która w sposób fachowy i na najwyższym poziomie przygotuje ciężarną i jej partnera emocjonalnie i merytorycznie do pięknego, spokojnego porodu.

Piśmiennictwo:

1. „Do czego mamy prawo? Nowy standard opieki okołoporodowej” Fundacja Rodzić po Ludzku 2010. www.rodzicpoludzku.pl
2. Bręborowicz G. H. „Położnictwo i ginekologia”, Tom 1, Wyd. Lekarskie PZWL, Warszawa 2005.
3. Dmoch – Gajzlerska E. (red) „Położnictwo i Ginekologia” Warszawski Uniwersytet Medyczny, część V.
4. Troszyński M. (red.) „Rozpoznawanie płodności”, Praca zbiorowa, Polskie Stowarzyszenie Nauczycieli Naturalnego Planowania Rodziny, Warszawa 2009.