W początkowym okresie porodu, głównym celem badania położniczego jest rozstrzygnięcie czy rzeczywiście poród się rozpoczął oraz czy u przyszłej matki nie występują wykładniki zaburzeń rozwojowych np. krzywica, deformacja kości, urazy, obrzęki, żylaki czy niepokojące zmiany na skórze ciężarnej kobiety.
Wywiad, oprócz danych osobowych, daty ostatniej miesiączki, informacji o przebiegu obecnej ciąży, przebytych ciążach i porodach ze szczególnym uwzględnieniem sposobu ich zakończenia, powinien być ukierunkowany na przebyte operacje – głównie te w obrębie jamy brzusznej, które mogą rzutować na rozwój ciąży. W trakcie wywiadu lekarz/położna zapyta przyszłą mamę o choroby współistniejące, występujące w rodzinie oraz przeprowadzi szczegółowe badanie fizykalne.
Podczas badania lekarz bądź położna ocenia:
- Czynność serca płodu
- Stan ogólny rodzącej (temperaturę, tętno, ciśnienie tętnicze krwi)
- Czynność skurczową macicy
- Wykonuje badanie palpacyjne brzucha
- Dokonuje pomiaru obwodu brzucha
- Zleca ewentualne badania dodatkowe (KTG, USG, badania laboratoryjne)
Stałym elementem badania położniczego jest ocena wielkości
i budowy miednicy kostnej. W tym celu dokonuje się kilku ważnych pomiarów zewnętrznych:
Zewnętrzne pomiary miednicy dotyczą wymiarów poprzecznych i prostych miednicy. Pomiarów dokonuje się za pomocą specjalnego przyrządu tzw. miednicomierza. Kobieta zostaje ułożona w pozycji na wznak, z przywiedzionymi i wyprostowanymi nogami.
Wyróżniamy 3 wymiary poprzeczne miednicy:
Wymiar międzykolcowy (distantia interspinalis) – odległość mierzona pomiędzy zewnętrznymi punktami kolców przednich górnych.
(W prawidłowej miednicy wymiar ten wynosi 25-26 cm).
Wymiar międzygrzebieniowy (distantia intercristalis) – mierzony pomiędzy najbardziej zewnętrznymi punktami grzebieni biodrowych.
(W prawidłowej miednicy wymiar ten wynosi 28-29 cm).
Wymiar międzykrętarzowy (distantia intertrochanterica) – jest to największa odległość między zewnętrznymi powierzchniami kości krętarzy udowych. (Wymiar ten w prawidłowej miednicy wynosi 31-32 cm).
Zewnętrznym wymiarem prostym miednicy jest sprzężna zewnętrzna (coniugata externa, diameter Boudelocqua) – wymiar ten, określa odległość od górnego zewnętrznego brzegu spojenia łonowego a połączeniem kręgów lędźwiowych i krzyżowych. Wymiar powinien wynosić 20-21 cm.
Aby dokonać pomiaru, ciężarną pacjentkę układa się w pozycji leżącej na boku bądź bada się w pozycji stojącej.
Do czego służą chwyty Leopolda ?
Badanie położnicze zewnętrzne ma na celu określić jaka jest szacunkowa wielkość płodu oraz jakie jest jego położenie, ustawienie i ułożenie.
Chwyty stosuje się po raz pierwszy w początkowych fazach porodu, a następnie w celu potwierdzenia rozpoznania. Przed rozpoczęcia badania, położna informuje pacjentkę
o jego celowości. Po raz pierwszy zostały opisane przez niemieckiego ginekologa Christiana Gerharda Leopolda w 1894 roku.
Wyróżniamy VI chwytów Leopolda, ale w praktyce położniczej najczęściej stosuje się cztery pierwsze. Kolejne są modyfikacją poprzednich.
Pierwszy chwyt Leopolda (dwuręczny) określa wysokość dna macicy oraz ocenia jaka część płodu znajduje się w dnie. Drugi chwyt (dwuręczny) stosuje się w celu ustalenia ustawienia płodu – czyli po której stronie macicy znajduje się kręgosłup płodu, a po której kończyny górne, dolne i pępowina. Trzeci chwyt Leopolda (jednoręczny) służy do oceny części przodującej w kanale rodnym (miednica lub główka). Czwarty chwyt jest modyfikacją trzeciego; pozwala na określenie stopnia zaawansowania główki w kanale rodnym. Piąty chwyt Leopolda służy ocenie niewspółmierności główkowo-miedniczej, a więc określa czy główka wystaje ponad poziom spojenia łonowego. Chwyt piąty wprowadził niemiecki położnik Wilhelm Zangemeister. Szósty chwyt służy ocenie stopnia przygięcia główki przez ustalenie przebiegu bruzdy szyjnej w stosunku do płaszczyzny wchodu, co pozwala na ocenę zaawansowania główki w kanale rodnym.