W 1958 roku zaproponowano nazwę erytroplakia dla wszystkich zmian na szyjce macicy wykrywanych w toku badania ginekologicznego przy użyciu wzierników bez użycia mikroskopu, które charakteryzują się zaczerwienieniem. Obszar zaczerwienienia obejmuje tarczę części pochwowej tj fragment szyjki macicy widoczny podczas oglądania przy uzyciu wzierników ginekologicznych. Niestety nazwa ta nie jest często używana. Znacznie częściej pacjentki słyszą, że „mają nadżerkę”.
Aby móc rozpoznać nadżerkę musi być wykonane badanie z użyciem kolposkopu (urządzenia optycznego, które powiększa wybrany fragment narządu nawet do 400x).
ERYTROPLAKIA
– to pojęcie określające zmiany widoczne okiem nieuzbrojonym (bez użycia mikroskopu) czerwonego koloru na obszarze szyki macicy, bez względu na proces który zaczerwienienie spowodował. Tak więc pod postacią erytroplakii kryć się mogą i nadżerka prawdziwa, ektopia (zmieniony nabłonek) jak również zmiany nowotworowe i wiele innych zmian dokładnie rozpoznawanych dzięki kolposkopii.
NADŻERKA PRAWDZIWA (łac. erosio vera)
– jest ubytkiem nabłonka różnie głębokim co wiąże się z czasem trwania zmiany. W badaniu kolposkopowy rozpoznawana jest rzadko zaledwie od 2-10% stwierdzanych zmian na szyjce macicy. Na jej powstanie składa się wiele czynników, brak jest wyodrębnienia jednego zasadniczego. Może powstać wskutek urazów mechanicznych, oddziaływań chemicznych lub przewlekłych stanów zapalnych. We wczesnych stadiach zaawansowania może wyglądać jak zmiana nowotworowa szyjki macicy.
Gojenie nadżerki prawdziwej polega na napełzaniu nabłonka płaskiego, pokrywającego szyjkę macicy, w miejsce ubytku. Taki sposób gojenia nazywamy epitelizacją. Aby nadżerka prawdziwa uległa wyleczeniu stosuje się intensywne leczenie farmakologiczne jak i mikrozabiegi chirurgiczne. Stan ten musi być leczony bowiem może zapoczątkować rozrost nowotworu.
NADŻERKA RZEKOMA – EKTOPIA
– jest to zmiana powstała na skutek zamiany nabłonków na szyjce macicy. Nabłonek wielowarstwowy płaski, pokrywający zewnętrzną powierzchnię części pochwowej szyjki macicy jest zastąpiony nabłonkiem gruczołowym wyścielającym kanał szyjki .
Taki stan jest fizjologią dla dziewczynek, które rodzą się z nabłonkiem gruczołowym pokrywającym tarczę szyjki macicy. W miarę jak dziewczynka rośnie powoli nabłonek gruczołowy jest wypierany przez nabłonek wielowarstwowy płaski. Proces zamiany nabłonków trwa do ok. 18-19 rż. Dlatego wczesne rozpoczęcie współżycia przed (18-19rż) jest niebezpieczne dla dziewcząt bo obecny nabłonek gruczołowy ma zupełnie inne własności jest bardzo podatny na infekcje bakteryjne a przede wszystkim wirusowe. Dlatego w tej grupie wiekowej dziewcząt jest najwięcej zakażonych wirusem HPV, któremu dzisiaj przypisuje się, wspólnie z substancjami dymu tytoniowego u czynnych i biernych palaczek tak samo często, rolę sprawczą w zachorowaniu na raka szyjki macicy.
Należy pamiętać, że ektopia ulega często „samowyleczeniu” tzn. przemieszczony nabłonek gruczołowy jest stopniowego zastępowany przez nowopowstający nabłonek płaski. Proces ten trwa rozmaicie długo i zależy od wielkości zmiany.
Ektopia jest stwierdzana także w okresie ciąży, choć bardzo często określana mianem „nadżerki”. Tak samo jak u dziewcząt samoistnie po ciąży powraca nabłonek płaski co często jest określane, samowyleczeniem. Za zamianę nabłonków odpowiedzialne są zmiany hormonalne w ciąży. Ektopia jest więc stwierdzana także u kobiet stosujących antykoncepcję hormonalną lub po poronieniu. Stan ten w świetle aktualnej wiedzy medycznej nie jest traktowany jako patologiczny i nie wymaga leczenia.