Ciąża w życiu kobiety i rodziny zawsze budzi wiele emocji. W tym szczególnym okresie bardzo ważnym aspektem jest opieka nad 
przyszłą mamą – by to niezwykłe doświadczenie jakim jest przyjście na świat dziecka, było czasem nadziei pełnym spokoju, pozbawionym obaw i wątpliwości. Opieka medyczna powinna mieć charakter indywidualny, dostosowany do potrzeb kobiety ciężarnej, a jej treść i forma spełniające oczekiwania kobiety i jej rodziny ale przede wszystkim odpowiednie do rodzaju i wielkości problemów zdrowotnych. W opiece nad kobietą ciężarną bardzo ważną rolę może spełniać położna – osoba, która otoczy kobietę i jej rodzinę troską, fachową pomocą, będzie czuwać nad zdrowiem i dobrym samopoczuciem podczas ciąży przyszłej mamy, będzie czuwać nad prawidłowym przebiegiem i rozwojem ciąży od zapłodnienia do urodzenia zdrowego dziecka, nieść pomoc rodzinie w przystosowaniu się do zmian związanych z ciążą, porodem i okresem poporodowym.
Zakres udzielania świadczeń przez położną regulują:
|
Dziennik Ustaw Nr 174 — 10193 — Poz. 1039
„Wykonywanie zawodu położnej polega na udzielaniu świadczeń zdrowotnych,
w szczególności na:
1) rozpoznawaniu ciąży, sprawowaniu opieki nad kobietą w przebiegu ciąży fizjologicznej,
a także prowadzeniu w określonym zakresie badań niezbędnych w monitorowaniu ciąży fizjologicznej;
2) kierowaniu na badania konieczne do jak najwcześniejszego rozpoznania ciąży wysokiego ryzyka;
3) prowadzeniu porodu fizjologicznego oraz monitorowaniu płodu z wykorzystaniem aparatury medycznej;
4) przyjmowaniu porodów naturalnych, w przypadku konieczności także z nacięciem krocza, a w przypadkach nagłych także porodu z położenia miednicowego;
5) podejmowaniu koniecznych działań w sytuacjach nagłych, do czasu przybycia lekarza,
w tym ręcznego wydobycia łożyska, a w razie potrzeby ręcznego
zbadania macicy;
6) sprawowaniu opieki nad matką i noworodkiem oraz monitorowaniu przebiegu okresu poporodowego;
7) badaniu noworodków i opiece nad nimi oraz podejmowaniu w razie potrzeby wszelkich niezbędnych działań, w tym natychmiastowej reanimacji;
8) realizacji zleceń lekarskich w procesie diagnostyki, leczenia i rehabilitacji;
9) samodzielnym udzielaniu w określonym zakresie świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych;
10) profilaktyce chorób kobiecych i patologii położniczych;
11) rozpoznawaniu u matki lub dziecka objawów nieprawidłowości wymagających skierowania do lekarza;
12) sprawowaniu opieki położniczo-ginekologicznej nad kobietą;
13) prowadzeniu działalności edukacyjno-zdrowotnej
w zakresie:
a) przygotowania do życia w rodzinie, metod planowania rodziny oraz ochrony macierzyństwa i ojcostwa,
b) przygotowywania do rodzicielstwa oraz pełnego przygotowania do urodzenia dziecka, łącznie z poradnictwem na temat higieny i żywienia.”
Opieka medyczna nad kobietą w ciąży
W okresie ciąży częstotliwość wizyt u lekarza bądź położnej powinna być dostosowana do potrzeb kobiety ciężarnej oraz stanu zdrowia matki i dziecka. W piśmiennictwie podaje się, że liczba ta oscyluje pomiędzy 10 a 14 wizytami w czasie trwania ciąży. W przypadku ciąży fizjologicznej – zaleca się ich nie mniej niż 8. Niewątpliwie zgłaszanie się do lekarza bądź położnej przed planowaną ciążą pozwoliłoby na ocenę stanu zdrowia, ustalenia zaleceń tak aby jak najlepiej przygotować organizm do czekającego go zadania. Najczęściej jednak kobiety zgłaszają się już w trakcie trwania ciąży, kiedy domyślając się swojego odmiennego stanu, pragną zostać otoczone fachową opieką.
Pierwsza konsultacja powinna odbyć się już w możliwie jak najwcześniejszym okresie.
Pierwsza wizyta:
Położna lub lekarz oceni stan zdrowia przyszłej mamy oraz jej rodziny, zapyta o wiek, przebyte ciąże, o przeszłość położniczą, obciążenia rodzinne, przebyte bądź istniejące choroby, a także o zawód – w celu weryfikacji czy istnieją potencjalne zagrożenia związane
z obciążeniami wynikającymi z wykonywanych czynności zawodowych.
Podczas wizyty kobieta ciężarna otrzyma kartę prowadzenia ciąży, w której będą dokonywane zapisy wykonywanych badań kontrolnych, konsultacji z innymi specjalistami. Podczas pierwszej wizyty bardzo ważne jest by kobieta poczuła, że może zaufać położnej bądź lekarzowi, by poczuła się bezpiecznie, mogła podzielić się wszystkimi wątpliwościami, niepokojami.
W trakcie pierwszej wizyty przeprowadza się szczegółowy wywiad z przyszłą mamą, przeprowadza się badanie przedmiotowe (obejmujące ważenie, mierzenie ciśnienia tętniczego, przeprowadzenie badania ogólnego oraz położniczego). Położna lub lekarz zleci wykonanie badań dodatkowych tj. morfologia krwi, badanie moczu, WR, ewentualnie przeciwciała anty-HIV, badanie w kierunku wirusowego zapalenia wątroby typu B i C, grupę krwi, przeciwciała odpornościowe, stężenie glukozy we krwi na czczo, przeciwciała różyczki i toksoplazmozy, ewentualnie badania przesiewowe w celu wykrycia nieprawidłowości genetycznych, badanie ultrasonograficzne, badanie cytologiczne.
Istotnym elementem jest również promocja zdrowia. Przyszła mama powinna dowiedzieć się od położnej bądź lekarza jak należy odżywiać się w czasie ciąży, jak prowadzić suplementację kwasem foliowym, jak radzić sobie z typowymi dolegliwościami, co
z aktywnością fizyczną, współżyciem płciowym. Równie ważne jest poradnictwo w zakresie szkodliwości palenia tytoniu oraz spożywania alkoholu.
W prawidłowo przebiegającej ciąży, wizyty mogą odbywać się co 3- 4 tygodnie. Kolejno w III trymestrze – do 38 tygodnia ciąży co 2 tygodnie, a następnie co tydzień.
Podczas kolejnych konsultacji ocenia się przebieg ciąży, ustala się częstotliwość badań lekarskich oraz określa stopień występowania ewentualnego ryzyka.
- Waszyński E., „Dzieje teorii rozrodu człowieka”, Przegląd Ginekologiczno-Położniczy 2006, s. 61-65
- Radwan J., „Niepłodność i rozród wspomagany” Wydawnictwo Termedia, Poznań 2005
- Stadnicka G., „Opieka przedkoncepcyjna”, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009, s.13-4
- Bręborowicz G.,H.: Położnictwo i ginekologia. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007 s. 42-64.