Odżywianie w okresie prokreacyjnym

Prawidłowe odżywianie w okresie poprzedzającym ciążę w znaczący sposób wpływają na płodność kobiet, prawidłowy wzrost i rozwój płodu oraz późniejszy stan zdrowia ciężarnej. Dieta kobiety w okresie przedkoncepcyjnym powinna składać się z 4 – 5 dobrze zbilansowanych, lekkostrawnych oraz niezbyt obfitych posiłków. Ważne jest by były urozmaicone poprzez spożywanie dużej ilości warzyw, owoców, błonnika oraz produktów bogatych w jednonienasycone oraz wielonienasycone kwasy tłuszczowe, a także w kwas foliowy i żelazo. Dobór produktów w diecie powinien uwzględniać wiele czynników, jak np. nadwaga, cukrzyca, nadciśnienie, alergie i nietolerancje pokarmowe. Mała różnorodność posiłków może prowadzić do niedoborów niektórych składników pokarmowych, co w konsekwencji może się wiązać z zaburzeniami miesiączkowania – utrudniającymi proces zapłodnienia oraz prawidłowego rozwoju ciąży.

Prawidłowe odżywianie powinno również zapewniać odpowiednią wartość energetyczną dostosowaną do indeksu masy ciała (BMI) oraz uwzględniać rodzaj i częstotliwość aktywności fizycznej.

W diecie wspomagającej płodność kobiet należy przestrzegać kilku podstawowych zaleceń dietetycznych:

* Spożywać większe ilości jednonienasyconych kwasów tłuszczowych, a mniejsze izomerów trans
Źródłem jednonienasyconych kwasów tłuszczowych jest oliwa z oliwek oraz oleje roślinne (np. olej rzepakowy i miękkie margaryny). Bardzo ważne jest, aby w diecie nie zabrakło wielonienasyconych kwasów tłuszczowych z rodzin n-3 i n-6 znajdujących się w olejach: rzepakowym, kukurydzianym, słonecznikowym, krokoszowym i sojowym, a także w tłustych rybach morskich (np. śledź, łosoś, sardynki, makrela, szprotki). Równocześnie należy unikać izomerów trans kwasów tłuszczowych, znajdujących się w przemysłowo produkowanych wyrobach cukierniczych (np. czekolady, batony, ciastka), produktach typu ‘fast-food’ (np. zupy w proszku, frytki, chipsy) oraz twardych margarynach. Należy ograniczyć także spożycie tłustych serów, wędlin, ciast i kremów, a produkty bogate w cholesterol, jak np. jaja należy jeść nie częściej niż 2-3 razy w tygodniu. Nadmiar tłuszczu w diecie oraz ograniczona aktywność fizyczna mogą być przyczyną powstawania nadwagi lub otyłości, co w konsekwencji może prowadzić do zaburzeń owulacji – utrudniających zajście w ciążę.

* Spożywać większe ilości białek pochodzenia roślinnego niż zwierzęcego
Głównym źródłem białka roślinnego są nasiona roślin strączkowych, znajdujące się w groszku, soczewicy, fasoli białej i czerwonej, a także w orzechach (pistacjowych, ziemnych i włoskich). Duże ilości białka roślinnego zawiera również: mąka razowa, makaron razowy, brązowy ryż, kasza gryczana oraz kiełki pszenicy. Białka pochodzenia roślinnego zawierają także większe ilości L-argininy, poprawiającej ukrwienie narządu rodnego, co wspomaga implantację zarodka.

* Spożywać węglowodany o niskim indeksie glikemicznym
Indeks glikemiczny (IG) to szybkość i wielkość przyrostu stężenia glukozy we krwi po posiłku. Im wyższa wartość IG danego produktu, tym wyższy poziom cukru we krwi po jego spożyciu. Produkty o niskim indeksie glikemicznym to np.: wiśnie, truskawki, sok pomidorowy, marchew (surowa), mleko sojowe, jabłka, gruszki, czekolada gorzka. Produkty o średnim indeksie glikemicznym to np.: ananas, buraki, banany, chleb orkiszowy, chleb żytni ciemny, makaron razowy, marchew (gotowana), rodzynki i morele. Produkty o wysokim indeksie glikemicznym to np.: ziemniaki gotowane bez skórki, płatki śniadaniowe, suszone daktyle, chleb biały, bób, bagietka, arbuz. Należy unikać węglowodanów przemysłowo przetworzonych zawartych w słodyczach i słodkich napojach, gdyż mogą zawierać nawet kilka łyżeczek cukru.Spożywanie produktów o wysokim indeksie glikemicznym wpływa niekorzystnie na działanie insuliny, przez co może zaburzać równowagę hormonów odpowiedzialnych za płodność.

* Spożywać chude mleko i niskotłuszczowe produkty mleczne
Dziennie należy spożywać co najmniej 2 duże szklanki mleka lub fermentowanych napojów mlecznych jak kefir, maślanka lub jogurt. Zalecane jest spożywanie mleka chudego oraz jego przetworów. Część dziennego zapotrzebowania na mleko, można zastąpić chudym serem twarogowym, należy jednak pamiętać, że zawiera on mniej wapnia i witamin z grupy B niż mleko. Dieta zawierająca żywe kultury bakterii znajdujące się w maślance, kefirze i jogurcie naturalnym zmniejsza ryzyko porodu przedwczesnego, a także zapobiega wystąpieniu stanów zapalnych.

* Spożywać duże ilości warzyw i owoców
Dzienne należy spożywać w sumie ok. 700 g warzyw i owoców, gdyż zapewniają one wystarczającą ilość witaminy C, beta-karotenu, składników mineralnych oraz błonnika. Potas, w który bogate są warzywa i owoce, pozytywnie wpływa na obniżenie ciśnienia krwi.

* Spożywać żelaza pochodzącego z żywności roślinnej
Produktami spożywczymi o dużej zawartości żelaza są: żółtka jaj, produkty zbożowe, wołowina, groch, figi oraz fasola. Żelazo niehemowe znajdujące się w pełnoziarnistych produktach zbożowych oraz nasionach strączkowych korzystnie wpływa na płodność kobiet poprzez poprawę ukrwienia narządu rodnego. Spożycie pokarmów o dużej zawartości witaminy C poprawia wchłanianie żelaza z przewodu pokarmowego.

* Spożywać produkty bogate w foliany
Kwas foliowy jest niezbędną witaminą w procesie zapłodnienia, gdyż zwiększa liczbę dojrzewających komórek rozrodczych. U kobiet planujących ciążę zaleca się spożywanie 0,4 mg kwasu foliowego dziennie w celu zapobiegania wystąpienia wad cewy nerwowej u płodu. Źródłem kwasu foliowego są zielone warzywa oraz wątroba. Wątrobę należy jednak wykluczyć w okresie poprzedzającym ciążę, a także podczas ciąży ze względu na dużą zawartość retinolu (aktywna postać witaminy A), gdyż może powodować wady rozwojowe u płodu.

* Przyjmować duże ilości płynów
Zaleca się wypijanie co najmniej 2 litrów płynów dziennie. W diecie należy ograniczyć: słodzone napoje, napoje gazowane, energetyzujące, mocną kawę i czarną herbatę. Można je zastąpić herbatami owocowymi, sokami owocowymi (bez dodatku cukru), herbatą białą i czerwoną oraz dużą ilością wody. W okresie planowania ciąży kobieta powinna unikać alkoholu, gdyż wpływa on negatywnie implantację zarodka i rozwój płodu.